Istorijskim usudom, u Bosni i Turskoj 90-ih istovremeno na vlast dolaze reakcionarni vjersko-narodnjački pokreti s ciljem vraćanja kazaljke istorijskog sata unazad – SDA i AKP. U slučaju Bosne, razvojna linija bila je sljedeća: vladajuća kasta iz pozne osmanske uprave zadržala je privilegije po dolasku austrijske okupacije, zauzevši ključne pozicije u novonastaloj IVZ i svjetovnim političkim institucijama koje je Austrija uspostavila