Povodom usvajanja četiri nedemokratska zakona od strane Narodne skupštine RS kojima se ruši Ustav Bosne i Hercegovine, 41 udruženje i mediji iz BiH, ne čelu sa organizacijom Transparency International, obratili su se javnosti zajedničkim saopštenjem.
NSRS je u četvrtak po hitnom postupku usvojila Zakon o neprimjenjivanju zakona i zabrani djelovanja vanustavnih institucija BiH, Zakon o Visokom sudskom i tužilačkom savjetu Republike Srpske, Zakon o dopuni krivičnog zakonika Republike Srpske i Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija u RS.
Saopštenje koje potpisuje više od 40 medija i nevladinih organizacija prenosimo u cjelosti:
Zakoni koje je usvojila skupštinska većina predstavljaju osvetnički udar na sve kritičke glasove u Republici Srpskoj, a prije svega na udruženja građana koja nisu pod kontrolom vlasti, medije i opozicione glasove. Dole potpisane organizacije civilnog društva ističu da je jučerašnjim usvajanjem tzv. „Zakona o stranim agentima”, kojim se prijeti već dugi niz godina, vlast stvorila preduslove za sistemski progon neistomišljenika. Takođe, usvajanje izmjena Krivičnog zakonika kojim se nastoje prisiliti poslanici na državnom nivou, nosioci pravosudnih funkcija i drugi zaposlenici institucija BiH da slijepo slušaju odluke vladajuće većine u RS, predstavlja grubi udar na temelje demokratije u ovoj zemlji. Usvajanje je proteklo u atmosferi linča i progona koju već duže vrijeme stvaraju predstavnici vlasti, a kulminiralo sinoćnjim napadom savjetnika Predsjednika RS na novinare koji najoštrije osuđujemo.
Zakon o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija usvojen je po hitnoj proceduri i uz objašnjenje da se njegovim neusvajanjem „stvaraju pretpostavke za urušavanje ustavnog uređenja”, čime je vlast unaprijed stavila metu na brojne medije i organizacije koje je prethodnih dana označila kao “neprijatelje”. Zakon je donesen kao vid osvete i dio paketa odgovora na presudu Miloradu Dodiku, čime su ogoljene sve floskule koje su se do sada plasirale da je cilj ovog zakona „povećati transparentnost i zabraniti politički rad udruženjima”.
Napominjemo da institucije Republike Srpske i sada mogu kontrolisati finansijsko i svako drugo poslovanje organizacija civilnog društva. Takođe, udruženjima je i po postojećem zakonu zabranjeno političko djelovanje, ali ono se prethodnih godina očigledno nije odnosilo na nevladine organizacije pod kontrolom vlasti koje se finansiraju iz budžeta i koje su otvoreno podržavala stranke i kandidate na izborima.
Na udaru ovog zakona naći će se sve organizacije koje se finansiraju iz međunarodnih izvora u Republici Srpskoj i automatski će nositi etiketu „stranih agenata”, iako se iz tih istih izvora finansira i vlast u RS. Isto tako, ovim zakonom se zabranjuje svim udruženjima koja imaju nezavisno finansiranje da predlažu zakone ili da „utiču na javno mnjenje”, upravo zato što ukazuju na brojne probleme u ovom društvu.
Ovaj zakon je osnov da se svako udruženje koje ne bude po volji vlasti nađe na udaru raznih nedorečenih odredbi i proizvoljnih tumačenja, a u konačnici da bude i ugašeno pod izgovorom da politički djeluje ili urušava ustavni poredak. Na udaru mogu biti svi, od onih koja se bore za ljudska prava i protiv korupcije do sportskih organizacija, udruženja za prava žena, sindikata, udruženja za zaštitu prava potrošača i humanitarnih organizacija.
Ovaj zakon imaće nesagledive posljedice i po brojne organizacije koje već dugo godina na razne načine pomažu građanima kroz socijalnu pomoć, zaštitu od nasilja i nasilnika, humanitarne akcije, pružanje pravne pomoći i sl. Posebno ističemo da izmjene Krivičnog zakonika predstavljaju neprihvatljiv udar na temeljne vrijednosti demokratije čime vladajuća većina želi držati pod kontrolom poslanike, sudije, tužioce, funkcionere i druge zaposlenike institucija BiH.
Ovi zakoni zadiru u ustave Republike Srpske i Bosne i Hercegovine, u Evropsku konvenciju o ljudskim pravima i osnovnim slobodama i nisu u skladu sa najvažnijim međunarodnim standardima. Ovo neće dovesti samo do gašenja ili zabrane rada udruženja te suzbijanja kritičkih glasova, već će proizvesti negativne ekonomske posljedice kroz izolaciju RS, zaustavljanje evropskih integracija i smanjenje investicija. Zbog toga pozivamo delegate u Vijeću naroda da zaustave usvajanje ovih restriktivnih zakona i apelujemo na vlasti da se suzdrži od ove i drugih osvetničkih akcija koje najavljuju.
Saopštenje potpisuju:
Banjalučki centar za ljudska prava
Centar za demokratiju i tranzicionu pravdu, Banja Luka
Centar za građansku suradnju, Livno
Centar za mlade KVART Prijedor
Centar za informativnu dekontaminaciju mladih
Centar za promociju civilnog društva CPCD
Centar za razvoj medija i analize CRMA
Centar za životnu sredinu
Centri civilnih inicijativa CCI
Fondacija “Lara”, Bijeljina
Fondacija “Udružene žene”, Banja Luka
Fondacija lokalne demokratije
Helsinški parlament građana Banja Luka
Humanitarna organizacija „Genesis Project“
Kuća ljudskih prava Banja Luka
Omladinska organizacija “Centar” Mrkonjić Grad
Oštra Nula
Mreža za izgradnju mira
Radnička solidarnost
Restart Srpska
Rosen Metod Centar BiH
Transparency International u Bosni i Hercegovini (TI BiH)
Udruzenje “Novi put”, Mostar
Udruženje građana “Mikro mreža”, Gradiška
Udruzenje gradjana “Buducnost”
Udruženje “IMPULS”
Udruženje Dignitet
Udruženje građana eTrafika.net
Udruženje građana RS “Stop mobbing“
Udruženje nezavisnih stvaralaca i aktivista GETO
Udruženje paraplegičara i oboljelih od dječje paralize Velika Kladuša
Udruženje Umbrella
Udruženje Val
Udruženje za promociju evropskih standarda i unapređenje poslovnog ambijenta Banjaluka
Udruženje za promociju medijskih sloboda, kritičko i istraživačko novinarstvo (SKIN)/Valterportal
Udruženje za zaštitu životinja Vardi
Udruženje žena “Napravi Razliku”
Udruženje žena Plane Makljenovac
UG SEMPER – portal Gerila
Ženska vizija Tuzla
Zdravo da ste
