Imenovanje Ursule von der Leyen na funkciju predsjednice Evropske komisije je gotovo izvjesno, nakon što je Evropska narodna stranka (EPP), čiji je ona kandidat, osvojila najveći broj glasova na prošlonedjeljnim EU izborima i u EU parlamentu će nastupiti sa većim brojem poslanika nego do sada.
Očekuje se da će EPP formirati većinu sa dosadašnjim partnerima iz S&D i Renew Europe, od kojih su već stigla uvjravanja o podršci kandidatkinji EPP.
I Zeleni se sve glasnije nude da budu dio koalicije, najavivši i podršku Von der Leyen i odustajanje od dijela svoje agende, ukoliko dobiju svoj dio kolača.
Međutim, o kandidaturi Ursule von der Leyen se, prije glasanja u EU parlamentu, izjašnjavaju lideri država članica EU i sve je širi krug onih koji imaju pozitivno mišljenje o drugom mandatu aktuelne predsjednice EU komisije.
Podrška je naznačena čak i iz Jelisejske palače, iz koje je dolazila upadljiva tišina uoči izbora.
Francuski predsjednik Emmanuel Macron je prelomio i sugerisao da je podrška francuskih liberala prijedlogu narodnjaka neupitna, nakon što je njegova politička opcija ubjedljivo poražena na EU izborima, a on raspustio parlament i raspisao hitne izbore, kako bi testirao svoj poljuljani politički integritet.
Prethodno se spekulisalo da bi Macron mogao da “obori” kandidaturu Von der Leyen i na tu funkciju predloži italijanskog tehnokratu Maria Draghija, jednog od evropskih političara koji u Briselu imaju pozitivan ugled.
Upravo je Macron 2019. godine spriječio da na funkciju predsjednika EU komsije dođe Manfred Weber, koji je tada bio zvaničan kandidat EPP i na čelo te institucije na mala vrata “uveo” tadašnju ministarku odbrane Njemačke Von der Leyen.
Nakon dugih pregovora, Von der Leyen je dobila podršku lidera u Evropskom vijeću, a da bi potom u Parlamentu tada prošla “na mišiće”, sa svega devet glasova iznad praga, jer za nju nisu glasali ni svi iz vladajuće koalicije.
Zbog mogućnosti da među vladajućima ponovo bude “pobunjenika”, sada sa interesovanjem gleda na ponudu Zelenih, iako iz EPP niko zvanično na to nije odgovorio.
I dok je skoro izvjesno da će lideri u EU vijeću se složiti oko podrške kandidaturi Ursule von der Leyen, uveliko se nagađa ko bi mogli da budu njihovi kandidati za nove komesare.
Države članice se dogovaraju koje će oblasti preuzeti i u okviru Evropskog vijeća predlažu komesare po principu – jedna država, jedan komesar. Potom ih ispituju poslanici EU parlamenta, koji daju zeleno svjetlo za imenovanje, ali ne moraju uvijek da se slože sa prijedlozima koji se nađu pred njima.
Na prošlim EU izborima EU parlament je odbacio prijedloge za komesare koje su ponudile Mađarska i Rumunija, pa su obje države morale da ponude nove kandidate.
Države biraju portfolio po svojim prioritetima, ali i u skladu sa veličinom ili utjecajem države na tlu Evrope.
Francuska želi neku od utjecajnih oblasti, kakve su industrija ili ekonomija, ali su signali da su zaiunteresovani za ekonomiju stigli i iz Luksemburga, Italije i Češke.
Grčka bi željela da u njenim rukama bude pitanje migracija, Irska “pikira” finansije, Latvija trgovinu, Španija ekologiju, dok bi Hrvatska najradije zadržala aktuelni portfolio koji drži potencijalno nova-stara komesarka Dubravka Šuica – demografiju.
Međutim, sve je širi front država koje žele da vode portfolio EU komisije koji se odnosi na proširenje.
Mađarska želi da zadrži portfolio kojim se bavila u proteklih pet godina.
U tom kontekstu u javnosti se ponovo čulo ime dosadašnjeg komesara Olivera Varhelyija, ali sa slabim odjekom.
U Briselu vlada mišljenje da Varhelyi svojim dosadašnjim angažmanom nije uvijek pratio politike koje vodi EU, a poziciju su mu ugrozile i interne afere koje su ga pratile, pa je navodno već zacementirao položaj van Evropske komisije.
Ukoliko ga Mađarska i predloži za komesara za bilo koji portfolio, a lideri EU država se sa tim slože, velike su šanse da neće dobiti podršku poslanika EU parlamenta.
Spekuliše se da bi ga, u tom slučaju, čekala sudbina kolege Laszla Trocsanyja, koji je bio prvi izbor Mađarske za komesara nakon izbora 2019. godine, ali nije prošao “rešetanje” u EU parlamentu, pa je Viktor Orban morao da predloži zamjenu – Olivera Varhelyija.
U EU generalno raste “netrepeljivost” prema načinu na koji Viktor Orban vlada Mađarskom i više EU diplomata je proteklih mjeseci tvrdilo da ostale EU države neće dozvoliti da se Mađarska ponovo “igra proširenjem”.
Takvo raspoloženje posebno je pojačano nakon ruskog napada na Ukrajinu i frustracija EU država Orbanovim odbijanjem da okrene leđa Putinovoj Rusiji i stalnim blokiranjem pomoći Ukrajini, ali i skepsi koju je Budimpešta iskazivala povodom integracije te države u EU.
Pošto u Briselskim krugovima vlada uvjerenje da bi budući komesar za proširenje trebalo da dođe iz države koja je “pozitivno raspoložena” prema procesu proširenja, Mađarska je gotovo sigurno “ispala iz kombinacije” za tu oblast.
Zbog toga se sa mnogo više pažnje gleda u Austriju, Grčku ili Švedsku, koje su takođe izrazile interesovanje za taj portfolio.
U “igre moći” uključila se i Poljska, koja je do sada figurirala kao država koja je najozbiljniji kandidat da dobije komesara za bezbjednost – sasvim novi portfolio čije osnivanje je najavljeno u manifestima najvećih političkih grupacija, kao što su EPP i Renew.
Prema pisanju lokalnih medija, država je zainteresovanija za proširenje, nego odbranu, pa bi Radosław Sikorski, kojeg je već prihvatila većina EU država kako budućeg komesara za odbranu, ipak mogao da ostane bez tog posla.
Kao najozbiljniji kandidat pominje se aktuelni ambasador Poljske pri EU Piotr Serafin, nekadašnji šef kabineta Donalda Tuska, u vrijeme dok je potonji vršio funkciju predsjednika Evropskog vijeća.
“Varšava bi tada bila glavna kapija Kijeva za ulaz u Evropu”, ocijenio je poljski dnevnik DGP objavivši tu informaciju.
S obzirom na to da je Tusk jedan od glavnih pregovarača u ime najveće političke grupacije – Evropske narodne stranke – vjeruje se da će Poljska dobiti portfolio koji želi.
Pregovori oko najviših funkcija u EU zvanično počinju 17.6. na neformalnom sastanku lidera država EU u Briselu.
Oni će odlučivati o prihvatanju kandidature Ursule von der Leyen za novi mandat na funkciji predsjednika EU komisije.
Razgovaraće i o budućoj zamjeni za Josepa Borrella na poziciji šefa spoljne politike EU, za šta se kao najistaknutiji kandidat pominje Estonska premijerka Kaja Kallas.
Na dnevnom redu naći će se i pozicija predsjednika Evropskog vijeća, na kojoj se još uvijek nalazi sve kontroverzniji Charles Michel.
U javnosti se sve češće čuje ime bivšeg portuglaskog premijera Antonio Coste kao novog predsjednika EU vijeća, uprkos istragama koje u matičnoj državi protiv njega vodi policija zbog sumnje u korupciju.
Ni njegovo ime nije jedino koje se pominje u Briselskim krugovima, niti znači da, ukoliko bude predložen, mora biti izabran na tu ili bilo koju drugu funkciju. Sve karte su otvorene, jer nije prvi put da se u javnosti spekuliše o određenim imenima, a da se lideri EU na kraju dogovore za političare koji do tog trenutka nisu pominjani ili su potpuno nepoznati javnosti.
Pored toga što Ursula von der Leyen 2019. godine nije bila kandidatkinja partije koja je osvojila najveći broj glasova na izborima, tada je prekinuta praksa da na čelo EU komisije dođe osoba koja je u matičnoj državi vršila funkciju premijera.
I prethodno, kada je Catherine Ashton imenovana za prvu šeficu evropske diplomatije, njeno ime nije bilo toliko poznato ne samo u Evropi, već ni u Velikoj Britaniji, državi koja ju je predložila za tu funkciju.
Izvor: N1
